چابهار نقطه‌ی اتصال منافع مشترک مثلث ایران، افغانستان و هند

توافق‌نامه‌ی سه‌جانبه‌ی هم‌کاری‌های ترانسپورتی و ترانزیتی چابهار امروز در تهران میان افغانستان، هند و ایران  امضا شد.

محمد اشرف، غنی رییس جمهوری افغانستان در این نشست گفت که آسیا در حال تبدیل شدن به یک قاره اقتصادی است و ما به عنوان رهبران مردم این قاره رسالت داریم که سرنوشت این مردم را تغییر دهیم. او گفت که “اراده ما از توافق‌نامه‌ی چابهار شروع خواهد شد و پایان آن هم‌کاری‌های گسترده خواهد بود.”

رییس جمهور افغانستان در باره‌ی صادارت کشورها سخن گفت و به‌طورتلویحی به پاکستان اشاره کرد و گفت که “بعضی مردم در منطقه صادراتش تروریست است؛ اما صادرات ما برخلاف آن مردم، صلح، توسعه و ثبات خواهد بود.”

رییس جمهوری افغانستان در قسمت پایانی سخنانش گفت که “صد سال بعد از امروز، تاریخ‌نویسان باید از این تفاهم‌نامه به عنوان نقطه‌ی عطف برای صلح و ثبات در منطقه یاد کنند.”

با این حال حسن روحانی، رییس جمهوری ایران امضای این تفاهم‌نامه را اتفاق تاریخی در کلید زدن روابط کشورهای منطقه دانست. او گفت که “ما امروز مسیر مطمیین ترانزیتی را برای افغانستان به ارمغان آوردیم.”

نارندرا مودی، نخست وزیر هند در باره‌ی اهمیت چابهار گفت که این بندر باعث تبادلات فرهنگی، اقتصادی و تجارتی خواهد شد. مودی تأکید کرد که  چابهار یک کریدور مطمین برای منطقه خواهد بود و از طریق آن زیرساخت‌های بزرگی ساخته خواهد شد.

سران افغانستان و ایران به همراه نارندرا مودی نخست وزیر هند، قبل از امضا این قرارداد
سران افغانستان و ایران  همراه با نارندرا مودی نخست وزیر هند، قبل از امضا تفاهم نامه چابهار

با این حال دفتر ریاست جمهوری افغانستان در اعلامیه‌ای گفته است  که این موافقت‌نامه به دنبال دو نشست تخنیکی سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ در شهرهای دهلی جدید و تهران به امضا می‌رسد.

دفتر ریاست جمهوری می‌افزاید که با افتتاح بندر چابهار، افغانستان گذرگاه انتقال اموال تجارتی کشورهای محاط به خشکه در آسیای‌میانه خواهد شد و از این طریق سالانه میلیون‌ها دالر به‌دست خواهد آورد.

با این‌حال، دفتر ریاست جمهوری تأکید کرده است که بندر چابهار می‌تواند تاجران افغان را که همواره در انتقال اموال تجاری شان از بندر کراچی پاکستان با مشکلات روبه‌رو بودند، کمک کند.

بندر چابهار در مقایسه به بندر عباس و بندر کراچی به ترتیب ۹۰ کیلومتر و ۷۰۰ کیلومتر به مرکز افغانستان نزدیک‌تر است و این فرصت را براى تاجران افغان فراهم مى‌کند تا نسبت به بنادر دیگر اموال خود را ٢٠ درصد زودتر صادر کنند که بر بنیاد آن، هر کانتینر مال، براى تاجران از ۵٠٠ تا ١٠٠٠ دالر نازل‌تر تمام مى‌شود.

دروازه ورود

اولین سفر نارندرا مودی، نخست وزیر هند در ایران در حالی صورت می‌گیرد که روابط دو کشور در سال‌های اخیر تا حدی رو به سردی گذاشته بود.

در دیدار نخست‌وزیر هند با رئیس‌جمهوری ایران، ۱۲ تفاهم‌نامه‌ی هم‌کاری دوجانبه امضا شد. این اسناد در زمینه‌های مختلف از جمله تحقیقات و فناوری، هم‌کاری‌های فرهنگی و اقتصادی، ارتباط دوجانبه میان ایران و هند را در بر می‌گیرد.

رییس جمهور روحانی حین پذیرایی از رییس جمهور غنی در ایران
رییس جمهور روحانی حین پذیرایی از رییس جمهور غنی در ایران

به نظر آگاهان، سفر مودی به ایران برای امضای این تفاهم‌نامه‌ی سه جانبه از اهمیت خاص برخوردار است و مثلثی با منافع مشترک میان این سه کشور تشکل خواهد شد. این سفر فضای پسابرجام با سیاست نگاه به شرق هند مصادف شده است و هند به ایران به‌عنوان دروازه‌ی ورود خود به افغانستان و آسیای‌میانه می‌نگرد.

نگرش هند به ایران به عنوان دروازه‌ی ورود به افغانستان باعث شده است که این کشور از دیرباز روی بندر چابهار به عنوان تکمیل کننده‌ای حلقه‌ی تجارت خود به آسیای میانه حساب ویژه‌ای باز کند.

هندی‌ها بدین باورند که چابهار به دهلی کمک می‌کند تا با دور زدن پاکستان به طور مستقیم تجارت با افغانستان و آسیای‌میانه را در یک مسیر مطمیین‌تر و هم‌چنین با کاهش 30 درصدی هزینه‌های ترانزیتی از سر گیرد.

رقابت هند و چین

هند و چین روی بندرهای گوارد و چابهار به نوعی به رقابت پرداخته‌اند؛ به نظر می‌رسد، هند از طریق چابهار می‌خواهد قدرت چین در آسیای‌میانه و جنوبی را به چالش بکشد.

با این وجود چین از طریق سرمایه‌گذاری‌های فراوان در بندر گوادر پاکستان تلاش کرده است که نبض تجارت منطقه را در دستان خود داشته باشد.

چین و پاکستان سال‌ها است که سرگرم توسعه‌ی بندر گوادر در نزدیکی چابهار هستند و توسعه‌ی بندر چابهار و افزایش ترانزیت کالا از طریق ایران به افغانستان و آسیای‌میانه به صورت بالقوه می‌تواند بر هم‌کاری پکن و اسلام‌آباد تأثیر بگذارد. چین هم‌چنین با اعلام سرمایه‌گذاری میلیاردی در پاکستان در تلاش برای اتصال بندر گوادر به خاک خود است؛ این کشور می‌کوشد که از طریق این سرمایه‌گذاری موسم به “احیای راه ابریشم“، از نظر اقتصادی و سیاسی بر هند فشار وارد کند.

رییس جمهور ایران حین پذیرایی از مودی، نخست وزیر هند در ایران
رییس جمهور ایران حین پذیرایی از مودی، نخست وزیر هند

بنابراین، هند هم اکنون در برابر این رقیب قدرت‌مند خود از طریق سرمایه‌گذاری در چابهار صف آرایی کرده است. دهلی نو پس از حدود یک دهه فعالیت نیم‌بند در حوزه‌ی فعال‌سازی بندر چابهار، سرمایه‌گذاری بزرگی را در این بندر تصویب کرد. دوماه پیش نارندرا مودی نخست وزیر هند، تفاهم‌نامه‌ی سرمایه گذاری ۱۵۰ میلیون دالری هند در این بندر ایرانی را تأیید کرد.

دولت هند اعلام کرد که بر اساس تفاهم‌نامه‌ی سال ۲۰۱۵ بین دو کشور، دهلی نو در قالب این سرمایه‌گذاری، دو لنگرگاه این بندر را تجهیز و اجرایی می‌سازد.

این بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری هند تا به حال در بندر چابهار بوده است. پیش از این مدیر این منطقه آزاد تجاری اعلام کرده بود که تاجران افغان تا مرز ۶۰ میلیون دالر در این بندر سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

تضعیف نقش پاکستان

نزدیکی هند و آمریکا به ویژه با تأکید مقام‌های آمریکایی بر حضور فعال‌تر هند در آسیای جنوبی و افغانستان و البته در اقیانوس هند بر رابطه این کشور با پاکستان و چین نیز تاثیرگذار بوده است.

گسترش رابطه پاکستان و چین و تلاش چین برای خنثی کردن قدرت رو به افزایش هند در حوزه اقیانوس هند و آسیای‌جنوبی و غربی را می‌توان در همین رابطه تعبیر کرد.

مختار پدرام هم‌کار این گزارش بوده است.

چقدر این پست مفید بود؟

روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0

تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.

توسط علی شیر شهیر

علی شیر لیسانس‌اش را از دانشکده‌ی ژورنالیزم دانشگاه کابل گرفته است. او در چندین رسانه‌ی دیداری- شنیداری و چاپی به‌ حیث خبرنگار، گزارشگر و ویراستار کار کرده است. شهیر اکنون خبرنگار بخش اجتماعی و اقتصادی در خبرنامه است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *