بامیان یکی از ولایت‌های مرکزی افغانستان، که عضویت شهرهای خلاق جهان را نیز کسب کرده است، خلاقیت‌هایش همیشه بر سر زبان‌ها بوده است. خلاقیت این مردم را می‌توان حتی در اعتراض‌های مدنی نیز دید، مردمان که به الاغ تقدیر نامه می‌دهند، برای نداشتن برق شان چهار راهی اریکین می‌سازند و برای نداشتن سرک اسفالت، آن را کاگل می‌کنند. در این جا نگاهی شده به خلاقیت‌های شهروندان بامیان در طول سال های گذشته.
اول: کاهگل جاده
در بهار 1388 بامیانی‌های در اعتراض به بی توجهی به بازسازی و عدم اسفالت جاده های این ولایت دست به اعتراض زدند. در این تظاهرات مدنی، معترضان جاده اصلی داخل شهر بامیان را بستند و در یک اقدام طنزآمیز، این جاده را کاهگل کردند.
آنان با این اقدام شان به دولت اعلام کردند که اگر دولت توانایی اسفالت جاده های داخل شهر بامیان و شاهراه بامیان- کابل را ندارد و یا نمی خواهد آن را اسفالت کند، مردم آن را کاه گل می کنند.
دوم: اهدای تقدیرنامه به الاغ
بامیانی ها در سال 1389 در یک اقدام نمادین به الاغ های شهر بامیان تقدیرنامه ای “تلاش صادقانه” دادند. این اقدام آن ها اعتراضی به بی توجهی دولت بود که با وجود خواست‌های مکرر، توجهی به تامین آب آشامیدنی برای آنان نکرده بود.
آنان در لوح تقدیر الاغ های خود نوشته بودند، افتخار داریم، از شما که آب را به خانه هایمان رساندید تشکری کنیم.
در لوح تقدیری که به الاغ‌ها داده شده بود چنین نوشته شده بود: “جناب محترم خر مرکب زاده! ما جمعی از مردم بامیان افتخار داریم که از زحمات شما که سال هاست بدون چشمداشت پاداش، به ما مردم فقیر قریه‌های بامیان که از طرف مقامات بلند پایه مملکت همیشه نادیده گرفته شده ایم، خدمت نموده اید و در رسانیدن آب بر هر خانه‌ای از ما کمک بزرگ انجام داده اید تشکر و قدردانی نموده و مفتخریم که اولین لوح سپاس را به شما تقدیم داشته و آرزومندیم که همیشه شکم شما پر از کاه و جو بوده و مثل دیگران ما را فراموش نکنید.”
سوم: ساختن چهار راهی اریکین
در ماه ثور 1390 شماری از ساکنان این ولایت در راهپیمایی به مناسبت روز جهانی کارگر نسبت به آنچه که بی توجهی دولت در زمینه تولید برق در بامیان خوانده شده بود، اعتراض کردند.
اعتراض‌کنندگان در بخشی از راهپیمایی خود در جاده اصلی شهر بامیان، یک چراغ بزرگ نفتی را در میدان نزدیک به بازار اصلی این شهر نصب کردند و از نهادهای ولایتی خواستند که این میدان به نام «اریکین» نام‌گذاری شود که فعلن این چهار راهی با داشتن سمبول یک اریکین به نام «چهار راهی اریکین» مسمی است.
چهارم: نمایشگاه کاریکاتور
در بهار 1390 در شهر بامیان نمایشگاه کاریکاتور از طرف نهاد اجتماعی موسوم به «بنیاد اجتماعی توازن» در این ولایت برگزار شد. این کاریکاتور انتقاد دیگری علیه مقام های دولت مرکزی کشور بود.
موضوعات عمده کاریکاتور های که در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده بود، نارضایتی مردم از عدم توجه مقامات دولتی به امور بازسازی، مشکلات نظام آموزش و پرورش، نقض حقوق بشر، قانون‌گریزی و عدم توازن در برنامه های عمرانی حکومت را بازتاب می داد.
پنجم: ساختن کتابخانه سیار
مردی را در کوچه پس کوچه‌های بامیان از ماه دسامبر سال گذشته میلادی دیده می‌شود که سوار بر دوچرخه می‌شود و در بالای دوچرخه صندوقی مکعبی سرخ رنگ است که و روی آن نوشته است «کتابخانه سیار».
صابر حسینی مرد 35 ساله بنیانگذار این کتابخانه می‌باشد. او هدف این کارش را ترویج فرهنگ کتاب خوانی میان جوانان و مردمش می داند.
او این کتاب‌ها را به نوبت به روستاها و ولسوالی‌های بامیان می‌رساند. در مرکز شهر با بایسکل، در ولسوالی‌ها با موتر و روستاهای دشوارگذر به کمک حیوانات.
صابر در هر منطقه، جایی مشخصی دارد، هر باری که می‌رود آنجا توقف می‌کند و کودکان و داوطلبان به او می پیوندند. کتابچه‌ای دارد که نام هر بچه و کتابی که گرفته در آن درج است و هر یک برای گرفتن کتابی تازه، باید کتاب قبلی را پس بدهد.
ششم: زادگاه بایسکل رانی بانوان
تیم بایسکل‌رانی بانوان افغانستان از بامیان برخاست، این تیم در بامیان در آغاز دولت های موقت و انتقالی شکل گرفت. پس از آن، دختران انگشت‌شماری به این رشته ورزشی روی آوردند. ذکیه محمدی یکی از اولین بانوان دوچرخه‌سوار بود. محمدی در چندین مسابقه در سطح بامیان و افغانستان، شرکت کرده و برنده مقام های اول، دوم و سوم این مسابقات شده است.
بعد ها دختران علاقه‌مند زیادی به جمع این گروه پیوسته اند. تعداد دختران بایسکل‌سوار در ابتدا، پنج تن بوده که بایسکل‌رانی را از بامیان شروع کرده اند، اما بعد ها دوچرخه‌سواری در ولایات مختلف از جمله کابل، بامیان، بلخ و پروان گسترش یافت. اکنون یک بخش جداگانه تحت نام فدراسیون بایسکل‌رانی افغانستان در کمیته‌ی المپیک افغانستان ثبت و راجستر می باشد، که شامل دختران و پسران بایسکل‌سوار می‌باشند.
تیم بانوان دوچرخه‌سوار افغانستان، برای نخستین بار در میان نامزدان جایزه صلح نوبل قرار گرفت. این بانوان دوچرخه سوار، از سوی ۱۱۸ عضو پارلمان ایتالیا در میان ۲۰۰ نامزد دیگر برای جایزه صلح نوبل سال ۲۰۱۶ میلادی، پیشنهاد شده اند. این بانوان می‌گویند: ” همیشه رویای زندگی بدون جنگ را در سر پرورانده اند و با این رویا به آینده می‌نگرند.”
هفتم: ایستگاه اصلی اسکی
بامیان یگانه ولایتی است که مرکز مسابقات بین المللی اسکی زمستانی در افغانستان است. تا حال در این ولایت شش دور این مسابقات برگزار شده است.
ششمین دور این مسابقات زمستان سال قبل در بامیان با حضور ورزشکاران رشته اسکی داخلی و خارجی در ولایت مرکزی و کوهستانی بامیان برگزار شد.
این ولایت بخاطر داشتن مکان مناسب برای این بازی و همچنان امنیت مناسب، همه ساله میزبان این بازی بین المللی می‌باشد.
https://www.youtube.com/watch?v=4MKUpljdPNk
هشتم: حسین داد خلاق
حسین‌داد، نوجوان شانزده ساله بامیانی ابتکارهای زیادی در عرصه تکنولوژی انجام داده است. راکت با برد شش کیلومتر، تراکتور که با آب حرکت می کند، هواپیمای که با امواج رادیویی تا ده متر پرواز می‌کند و اسکواتور از ساخته‌های این نوجوان بامیانی است.
او همچنان در این اواخر به ابتکار جدید و جالب دست زده است که از کچالو برق تولید می‌کند. حسین‌داد ایده های برای تولید برق از بخار چشمه های آب گرم بامیان و تولید برق از آب ثابت به طور دورانی و بدون مصرف اضافی را دارد.
نهم: صنایع دستی
بامیان صنایع مرغوبی مانند نمد، گلیم، لباس‌های محلی با دوخت دستی و ده‌ها محصول دیگر دارد.
صنایع دستی زنان بامیان با آن که تا چند سال پیش به دلیل نبود بازار فروش مناسب، با رکود مواجه شده بودند، اینک از اعتبار خاصی در بازارهای ملی و بین المللی برخوردار شده اند.
این صنایع بامیان اکنون، بر علاوه بازار های داخلی، به بازارهای خارجی از جمله هند، تاجیکستان، ترکیه و ایران نیز راه یافته و با استقبال گرم شهروندان این کشورها روبرو شده است.
با این حال ولایت بامیان، سال گذشته به‌طور رسمی عضویت شبکه شهرهای خلاق جهان در سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد/یونسکو را گرفت.
گفته شده است که داشتن قدمت تاریخی، آثار باستانی، فرهنگ بومی و صنایع دستی از معیارهای عضویت در این شبکه است.
۴۷ شهر از ۳۳ کشور دنیا از سوی کمیته اعضای سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد یا یونسکو به عنوان شهرهای خلاق دنیا پذیرفته شده اند.
عصمت الله حلیم همکار این گزارش بوده است.