مشاور روابط خارجی نخست وزیر پاکستان گفته است که کشورش در تامین امنیت و گفتگوهای صلح با افغانستان همکار است. سرتاج عزیز مشاور روابط خارجی نخست وزیر پاکستان به تازگی گفته است که اسلام آباد همچنان به همکاری مثبت خود برای کمک به روند صلح افغانستان، ادامه خواهد داد.
مشاور روابط خارجی نخست وزیر پاکستان گفته است، کشورش با افغانستان صادقانه کمک می‌کند اما او تاکید کرده که آنها نمی‌توانند خواسته‌ای را با زور بر طالبان بقبولانند.
پیش از این، آقای عزیز در نشستی در واشنگتن اعتراف کرده بود که طالبان با خانواده‌های شان در پاکستان به سر می‌برند و کشورش آنها را وادار می‌کند که به گفتگوهای رو در رو با حکومت افغانستان حاضر شوند. او در آن گفتگو تاکید کرده بود که اگر طالبان از این خواسته پاکستان سر باز زند، اسلام آباد آنها را از پاکستان اخراج خواهدکرد.
باور عممی بر این است که پاکستان نقش کلیدی و تعیین کننده در گفتگوهای صلح دولت افغانستان با طالبان دارد؛ اما این کشور با حکومت افغانستان در امر تأمین امنیت صادق نیست. همین چند روز پیش حکمت خلیل کرزی، معیین سیاسی وزارت خارجه افغانستان گفت، گفتگوهای صلح با طالبان، به بن‌بست رسیده است و اسلام آباد با حکومت افغانستان صادق نیست.
به تازگی یک مقام ارشد پاکستانی اعلام کرده است که دور پنجم گفتگوهای گروه هماهنگی چهار جانبه، در پاکستان برگزار خواهد شد. شورای عالی صلح افغانستان از این خبر استقبال می کند و امیدوار است که کشورهای عضو این گروه، راهکارهای را روی دست بگیرند تا طالبان را متقاعد کند که به گفتگوهای رو در رو با حکومت افغانستان حاضر شوند.
هنوز تاریخ دقیق این گفتگوها مشخص نیست، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که احتمالن این دور از گفتگوها، در ماه اپریل (ماه جاری میلادی ) برگزار خواهد شد.
هرچند کابل پاکستان را به عدم صداقت با افغانستان و عدم همکاری در روند گفتگوهای صلح متهم می‌کند، اما شورای عالی صلح باور دارد که دلیل تعویق گفتگوهای مستقیم با طالبان، چند پارچگی این گروه می‌باشد.
پیش از این، گروه هماهنگی چهار جانبه در چهارمین نشست خود در کابل توافق کرده بودند که در هفته نخست ماه مارچ، نخستین نشست رو در روی حکومت افغانستان با طالبان در اسلام آباد برگزار شود و پاکستان مسوولیت آوردن طالبان به میز مذاکره را به عهده گرفته بود.
پاکستان متهم اصلی
حکومت پاکستان، به ویژه سازمان استخباراتی این کشور همواره متهم است که از طالبان حمایت کرده و به مسایل داخلی افغانستان مداخله می‌کند. این کشور متهم است که نمی‌خواهد امنیت افغانستان تأمین شود و همواره برای ادامه جنگ در افغانستان از گروه‌های تروریستی حمایت می‌کند.
در ماه فبروری 2012 سازمان پیمان انتلانتیک شمالی (ناتو) در گزارشی گفت که سازمان استخباراتی پاکستان عمده‌ترین حمایت کننده طالبان در افغانستان می‌باشد. این سازمان در گزارش خود گفته است که شورشیان وابسته به طالبان، در جریان بازجوی‌های شان گفته اند، که سازمان استخبارات پاکستان با آنها در ارتباط بوده و از آنها حمایت می‌کند. در این گزارش همچنان آمده است که حکومت پاکستان از موقعیت رهبران طالبان آگاهی دارند.
اما تنها ناتو پاکستان را متهم به حمایت از طالبان نکرده است. حکومت افغانستان بارها گفته که حکومت پاکستان و سازمان استخباراتی این کشور، از طالبان حمایت می‌کنند. در دهم حمل 1395 سرپرست ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان به نمایندگان مجلس گفت، طالبان در نظر دارند حملات شان در افغانستان را گسترش بدهند و سازمان استخباراتی پاکستان به صورت مطلق این گروه را حمایت می‌کند.
در سال‌های گذشته نیز مقام های ارشد حکومت افغانستان به ویژه سران نهادهای امنیتی و استخباراتی این کشور، از مداخله و حمایت مستقیم سازمان استخباراتی پاکستان از طالبان حرف زده اند. رحمت الله نبیل رییس پیشین امنیت ملی افغانستان بارها آی اس آی و ارتش پاکستان را متهم به دامن زدن نا امنی در افغانستان کرده بود.
رهبران مذهبی پاکستان، حامیان دیگر طالبان
به تازه گی یک رهبر سیاسی پاکستان گفته است که آنها از این که طالبان را در افغانستان حمایت کرده اند افتخار می کنند. مولانا یوسف شاه، رییس بخش جمعت علمای اسلام شاخه سمی الحق در خیبر پشتون خواه پاکستان تاکیده کرده که مولانا سمیع الحق رهبر جمعیت علمای اسلام پاکستان هنوز هم از طالبان حمایت می‌کند.
مولانا سمیع الحق بارها گفته که جنگ طالبان در افغانستان جایز است و از او به عنوان پدر معنوی طالبان یاد می‌شود.
دو سال پیش امنیت ملی افغانستان گفت که حدود هفتاد مدرسه دینی در پاکستان فعالیت دارند که وظیفه شان صرفا آموزش کودکان برای انتحار است. لطف الله مشعل در آن زمان گفته بود که کودکان افغانی که به پاکستان به هدف آموزش مسایل دینی می‌روند، دوباره به عنوان انتحار کننده به افغانستان بر گرداننده می‌شوند.
سه سال پیش در ماه حوت 1391، طاهر اشرفی رییس شورای علمای پاکستان حملات انتحاری را در افغانستان جایز دانسته بود. این اظهارات او، واکنش‌های تند مقام های افغانستان را نیز در پی داشت. آقای اشرفی در آن زمان گفته بود که آنها به دلیل مخالفت علمای افغانستان با حضور طالبان، در نشست علمای دو کشور در کابل، نشست مشترک علمای دو کشور را تحریم کرده است.
پیش از این در سال 2010 بی بی سی در گزارشی نوشته بود که حدود بیست هزار مدرسه دینی در پاکستان ثبت شده و حدود دو میلیون دانش آموز دینی در آنها مصروف آموزش اند؛ مدارسی که همواره متهم به ترویج افراطیت در جنوب افغانستان به ویژه در افغانستان و پاکستان می‌باشند. هر چند اکنون امنیت ملی افغانستان شمار این مراکز دینی را که به گفته‌ای آنها بیشتر به ترویج افراطیت می‌پردازند، از 25 تا 30 مدرسه می‌داند.
دو سال پیش، مولانا فضل الرحمان، نیز جهاد در افغانستان را جایز دانسته بود. مولانا فضل الرحمن پدر معنوی دوم طالبان به شمار می‌رود و بارها به دلیل حضور نیروهای خارجی در افغانستان، جهاد در این کشور را جایز دانسته است.
آینده نا معلوم صلح در افغانستان
نخستن تلاش‌های حکومت وحدت ملی در آغاز تشکیل آن، راضی کردن پاکستان بود تا روند گفتگوهای صلح به نتیجه برسد. رییس جمهور غنی در سفرش به پاکستان به مقر رییس ستاد ارتش آن کشور در شهر راولپندی نیز رفت تا شاید مقام های پاکستانی را متقاعد کند که در تامین امنیت افغانستان همکار باشند.
اما کمی پس از این سفرِ رییس جمهور غنی به پاکستان، حمله مرگباری در منطقه شاه شهید کابل رخ داد که در آن 15 نفر کشته شده و نزدیک به چهارصد نفر زخم برداشتند. آقای غنی در واکنش به این حمله گفت “پاکستان همچنان پناهگاه امن تروریزم و کارخانه‌های تولید بمب را در خود جای داده و از خاک این کشور پیام جنگ فرستاده می شود.” رییس جمهور غنی پس از این حمله، روند گفتگوهای صلح را متوقف کرد.
آقای غنی برای پایان جنگ در نخستین روزهای ریاست جمهوری اش، به عربستان و چین سفر کرد تا شاید از روی روابط این دو کشور با پاکستان، بتواند حکومت اسلام آباد را متقاعد بسازد تا در ختم جنگ در افغانستان، حکومت کابل را کمک کند.
اما هیچ کدام از این تلاش‌های حکومت افغانستان نتیجه نداد. جنگ در افغانستان ادامه یافت و دامنه‌های جنگ از ولایت‌های جنوبی و شرقی، به شمال این کشور گسترش یافت. طالبان هر روز قدرت مند تر شدند و در یک رویداد غیر قابل تصور این گروه توانست، برای چند روزی شهر کندز را از کنترول نیروهای امنیتی افغانستان خارج سازد.
تحریم شدن گفتگوهای صلح از سوی افغانستان، پاکستان را وا داشت که دست به کار شود و نتیجه سفر مقام های ارشد پاکستانی به امریکا و چین، سبب شد که گروه هماهنگی چهار جانبه شکل بگیرد و امریکا و چین به عنوان دو کشور ناظر بر کار مشترک پاکستان و افغانستان، هم با این روند همکار باشند و هم از آن نظارت کنند.
کار این گروه در جنوری 2016 آغاز شد و در سومین نشست، اعضای این گروه بر سر نقشه راه توافق کردند. در چهارمین نشست این گروه در کابل، اعضای آن به توافق رسیدند که در هفته نخست ماه مارچ، دولت افغانستان و طالبان در اسلام آباد به گونه رو در رو با هم گفتگو کنند. مسوولیت حاضر کردن طالبان را، پاکستان به عهده گرفت و تعهد کرد که این کار را برای این که به افغانستان نشان بدهد خواستار صلح در این کشور اند، انجام خواهند داد.
اما؛ ماه مارچ بدون این که اتفاقی بیافتد، به آخر رسید و حکومت افغانستان بار دیگر حکومت نواز شریف را متهم به عدم صداقت با افغانستان کرد. معین سیاسی وزارت خارجه افغانستان از بن‌بست و عدم صداقت پاکستان نسبت به گفتگوهای صلح حرف زد. هر چند سخنگوی وزارت خارجه پاکستان این اظهارات معین وزارت خارجه افغانستان را رد کرد و گفت نباید تلاش‌های پاکستان در امر برقراری صلح در افغانستان، نادیده گرفته شود.
اکنون اما یک بار دیگر حکومت افغانستان تاکید می‌کند که پاکستان تا هنوز به تعهدات خود در قبال گفتگوهای صلح عمل نکرده است و این عدم صداقت این کشور را نشان می‌دهد. سخنگوی ریاست اجرایی در گفتگو با خبرنامه افزود: ” پاکستان، به تعهدات خود روی موضوعاتی که بحث و توافق صورت گرفته است عمل نکرده است، واضح است که شک حکومت افغانستان سر جایش هست و صداقت پاکستان زیر سوال خواهد بود. پاکستان تا هنوز به تعهدات خود عمل نکرده است متاسفانه و یا حد اقل نتیجه لازم در این مورد دیده نشده است.”
جاوید فیصل معاون سخنگوی ریاست اجرایی می‌گوید، هر گروهی از طالبان اگر حاضر به گفتگو و پیوستن به روند مصالحه نشود، سرکوب خواهد شد. اما او تاکید می‌کند که پاکستان باید به تعهدات خود عمل کند.
اما سیاست همیشگی پاکستان در قبال افغانستان، همواره ادامه دارد. چندی پیش رسانه‌های پاکستانی گزارش دادند که استخبارات آن کشور، ملا رسول رهبر گروه مخالف ملا منصور رهبر فعلی طالبان را در پاکستان، بازداشت کرد. تحلیل گران باور دارند که این کار پاکستان به خاطر ایجاد مشکل در امر گفتگوهای صلح است و اظهارات اخیر رهبران مذهبی پاکستان به حمایت از طالبان نیز به سفارش نهادهای استخباراتی اسلام آباد صورت گرفته است.
پاکستان بارها حکومت افغانستان را این گونه سرکار گذاشته است. یکی از انتقادهای جدی بر کابل نیز همین است که گویا به باور کارشناسان بی جهت به پاکستان اعتماد می‌کند. همواره برخی از نمایندگان مجلس و تحلیل گران، روی عدم صداقت پاکستان در قبال افغانستان تاکید دارند و تکیه بر تعهدات پاکستان را مفید نمی‌دانند.
اکنون به نظر می‌رسد که حکومت افغانستان نیز کم کم به این باور رسیده اند که تکیه به وعده‌های پاکستان، دوباره سال‌ها وقت حکومت افغانستان را می‌گیرد. روز گذشته دوا خان مینه پال، معاون سخنگوی رییس جمهور نیز به رسانه‌ها گفته بود که پاکستان به تعهدات نشست چهار جانبه عمل نکرده و این کار روند گفتگوهای صلح را کند ساخت. او تاکید کرده است که آماده گی کامل برای سرکوب مخالفین دارد و از پاکستان می‌خواهد وقت کشی نکند.
حکومت افغانستان می‌گوید انتظار دارد که کشورهای دیگر عضو این گروه، حساسیت‌ها را درک کنند و روی پاکستان فشار بیاورند که صادق باشند در غیر این صورت، آنها همچنان به جنگ و سرکوپ ترورستان ادامه می‌دهند.
رقیه ابراهیمی و عصمت الله حلیم هم‌کاران این گزارش بوده است.
افزودن دیدگاه