آغاز کارآمدی حکومت داری محلی در افغانستان
کابینه افغانستان مصوبهی را تصویب کرده است، که به والی های این کشور صلاحیت های بیشتر داده شده، تا به عنوان نمایندگان مستقیم رییس جمهور، بر دیگر نهادهای محلی نظارت کرده و آنها را رهبری کنند. در سایه این صلاحیت ها، والیها پس از این می توانند بودجه ولایت را به صورت مستقل به مصرف برسانند، نهادهای امنیتی در هماهنگی با والیها در ولایت های شان کار کنند، و فرماندهان پولیس و ولسوالها بعد از مشوره با والیها به کار گماشته شوند.
اداره مستقل ارگانهای محل می گوید، صلاحیتهای حکومتهای محلی در بخش های اجرایی و تطبیق قانون افزایش یافته و والیها حق ارزیابی فرماندهان امنیه را دارند. در عین حال، برنامههای امنیتی و عملیاتی با والیها هماهنگ باشند.
منیره یوسف زاده سخنگوی اداره مستقل ارگانهای محل در گفتگو با خبرنامه تصریح کرد، که حتا ارگانهای قضایی در ولایات نیز با حفظ استقلال شان، پس از این مکلف اند از چگونگی خدمات شان در امر قضا به والی ولایت گزارش بدهند. او افزود پروژههای توسعهیی که دونرها تمویل می کنند و یا ریاستها طرح می نمایند، باید زیر نظر مستقیم والی عملی شوند و والیها می توانند برای انکشاف ولایت شان طرح بودجه را ایجاد کرده و از حکومت درخواست بودجه نمایند.
طرح مصوبه افزایش اختیارات حکومتهای محلی از سوی اداره ارگانهای محل تدوین و به رییس جمهور پیشنهاد شده که مورد تایید کابینه افغانستان قرار گرفته است. اداره مستقل ارگانهای محلی افغانستان هدف از این کار را بهبود حکومت داری محلی عنوان می نماید.
صلاحیت والیان افغانستان پیش از این محدودتر بود. برخی از والیان پشین افغانستان تاکید می نمایند که با وجود صلاحیت اندک، آنان دارای مسولیتهای فراوانی بودند که اکثرن نمی توانستند از عهدهی آن بیرون بیایند.
جمال الدین بدر والی پیشین نورستان به خبرنامه می گوید، که هر چند در اکثر ولایتها مشکلاتی میان فرماندهان پولیس و والی وجود نداشت، اما نا هماهنگی در وزارت داخله بیش از حد بود که به پیشنهادها و خواستهای والی ها اهمیت داده نمی شد و والی حتا نمی توانست فرمانده یک پاسگاه کوچک را به دلیل کوتاهی و یا خیانت بر کنار کند.
یکی از مشکلات دست و پا گیر برای والیها در گذشته، اداره شدن بودجه ولایات از سوی حکومت مرکزی بود که همواره نارضیاتیها را در پی داشت. والی پیشین نورستان به خبرنامه میگوید که در زمان رییس جمهور کرزی، سه بار مکتوب متحد المال از سوی ریاست جمهوری صادر شد که باید بودجه به ولایتها انتقال نماید، اما وزارت خانهها این دستورات را جدی نگرفتند.
خوش بینی ها
والیهای کنونی اما از این کار راضی اند. آنها باور دارند که پس از این اقدام حکومت مرکزی، والیها می توانند با موثریت بیشتر ادارات محلی را رهبری نمایند. حلیم فدایی والی لوگر در گفتگو با خبرنامه گفت که در 9 ماه گذشته از ولایت کردن، او حتا نتوانسته بود برای سه ریاست تحت امرش سرپرست تعیین کند، چون صلاحیت این کار را به عنوان والی ولایت لوگر نداشته است.
آقای فدایی تاکید کرد، که به دلیل نبود توازن میان مسوولیت و صلاحیت والیها، خدمات برای مردم ارائه نمی شد و این مشکل سبب ایجاد فاصله بیشتر میان مردم و حکومت شده است.
حلیم فدایی در زمان ریاست جمهوری حامدکرزی به عنوان والی میدان وردک نیز کار کرده است. او اکنون خوش بین است که می تواند در بخش های متعدد حکومت داری خوب، و ایجاد رابطه منظم با حکومت مرکزی و محلی نقش افرینی کند. او حالا خودش را یک والی مسوولیت پذیر در قبال وظایفش می داند.
اداره کارآمد
ریاست جمهوری هدف از مصوبه افزایش اختیارات ادارات محلی را که تا هنوز به آن توجه نشده بود، حل مشلات اداری در سطح ولایات عنوان می کند، اما در مورد نتیجه اش هنوز مطمئن نیست. ظفر هاشمی معاون سخنگوی ریاست جمهوری به خبرنامه گفت، که تلاش های رییس جمهور غنی همواره در راستای دست یابی به راه حل برای کاهش فاصله میان شهروندان افغان و حکومت بوده است. آقای هاشمی تاکید کرد که ریاست جمهوری با اراده نیک و تعهدی که به مردم افغاستان کرده بود، دست به این اقدام زده است ولی باید منتظر نتیجه آن بود.
ظاهرن اصلاحات در نوع حکومت داری محلی یکی از خواسته های عمومی بوده، که به گفتهی مسوولین باید اجرا می شد. اما این اقدام چقدر می تواند به بالا بردن ظرفیت ادارات محلی کمک کند؟ شماری از والی ها و کارشناسان حکومت داری محلی به این باور اند که در یک اداره تا زمانی ظرفیت سازی صورت نمی گیرد که صلاحیت و مسوولیتهای برابر و نظارت دقیق وجود نداشته باشد. زیرا وجود صلاحیت به خودی خود، ظرفیت های ادارات را بالا می برد.
نگرانی ها
وجود فساد گسترده در ادارات افغانستان نگرانیهای را نیز پس از این اقدام ریاست جمهوری به جود آورده است؛ نگرانی از این که اکنون دست بازتر برای فساد می تواند وجود داشته باشد. این نگرانی زمانی افزایش مییابد، که نگاهی به کارکردهای شماری از والیها در زمان حکومت رییس جمهور کرزی انداخته شود.
تجربه در افغانستان نشان داده است که در معادلات قدرت، مناسبات و وابستگیهای سیاسی حرف اول را میزند؛ چیزی که در گذشته رییس جمهور کرزی را نیز به فغان آورده بود. هر چند در آن زمان مقصر اصلی خارجیها شناخته میشد که با حمایت والیهای برخی از ولایتهای کلیدی، متهم به تضعیف حکومت مرکزی بودند. امری که اکنون نیز پژوهشگران حکومت داری محلی باورمند اند، این میراث از حکومت قبلی تا هنوز نیز باقی مانده و حکومت باید متوجه باشد که از این صلاحیتها به نفع مردم استفاده شود.
برخی از والیهای پیشین باور دارند، که تفویض صلاحیت به والیها کار خوبی است، اما تاکید میکنند که احتمال فساد اکنون خیلی بیشتر شده است. در این میان جمال الدین بدر والی پشین نورستان می گوید اداراتی که از مرکز با ولایات کار می کنند هنوز فساد در آن ریشه دارد و به گفته او، یک اداره فاسد نمی تواند کارهای اداره دیگر را نظارت نماید.
با این حال خانم اورزالا اشرف، دکترای حکومت داری محلی و استاد در دانشگاه لندن به این باور است، که اعطای صلاحیتهای اجرایی و نظارتی به والیها اقدام موثر می باشد، اما به گفته او از آنجای که در افغانستان میزان قدرت در اکثر ولایات متفاوت است، موثریت این کار بستگی به موقعیت تاریخی، سیاسی – امنیتی، هر ولایت دارد.
خانم اشرف تاکید می کند که نقش و موقعیت سیاسی و مردمی افرادی که به عنوان والی انتخاب شده اند مهم است، زیرا به گفته او برخی از والیان قدرتمند حتا در برابر حکومت مرکزی نیز پاسخگو نیستند و مانند پادشاه ولایت شان عمل می کنند.
اما اداره ارگان های محل نگران این موضوع نیست. این اداره باور دارد وقتی والی به اداره مستقل ارگانهای محل و ریاست جمهوری پاسخ گو است، به این معناست که آن ها نمی توانند، حاکم مطلق ولایات شان باشد. خانم منیره یوسف زاده می گوید یک میکانیزم روشن گزارش دهی از سوی والی برای حکومت مرکزی طرح شده است که جلو فساد آنها را می گیرد. او می افزاید رییس جمهور از طریق مجاری مختلف با بخشها و ادارات محلی از کار والیها که اکنون صلاحیت نظارت و اجرایی بر تمام بخشهای ولایتی را دارند، نظارت می کند.