امروز ما از روز جهانی زن تجلیل می کنیم. در این فضای جشن، میخواهم بخشی از خبرهای خوبی که معمولا زیر سایه حوادث امنیتی و نقض حقوق بشر قرار میگیرند، را برجسته سازم. این خبر خوش میتواند در یک جمله خلاصه شود: با وجود همه چالشهای که تا هنوز در برابر زنان در افغانستان قرار دارد، هیچ شکی نیست که در وضعیت کنونی، نسبت به آن چه که در سال 2001 قرار داشت، پیشرفت بزرگی به وجود آمده است.
امروز، دخترانِ بیشتری شامل مکتب شده اند. حدود 46 فیصد دختران در مکاتب ابتدائیه شامل هستند که در سال 2001، تقریبا هیچ دختری در این مقطع آموزش نمیدید. دستاوردهای نیز در مقطع لیسه و بالاتر از آن حاصل شده است. البته، اخیرا برنامه انکشافی ملل متحد (یو ان دی پی) دانشگاه کابل را در ایجاد مقطع ماستری یا فوق لیسانس مطالعات جنسیت و زنان کمک کرده است. در این رشته، دو سوم دانشجویان آن دختران هستند. زنانی زیادی در شفاخانه ها، مراجع قضایی و دفاتر حکومتی کار میکنند. این مجموعه در برگیرنده اولین والیان زن و رییس شورای ولایتی زن و در عین حال نزدیک به 140 وکلای مدافع زن که در برنامه مساعد های بلاعوض حقوقی یو ان دی پی فعالیت دارند، میباشد.
در هیمن حال، توسعه رسانهها صدای قدرتمندتری برای زنان فراهم ساخته و فرصتهای زیادتری را نیز برای این که این صدا شنیده شود، ایجاد نموده است. تنها امروز، یو ان دی پی یک رادیوی زنان را در قندوز تجهیز کرد تا خبرنگاران زن یک بار دیگر اطلاعات و معلومات آموزشی، صحی و حقوقی را در یکی از مناطق به شدت سنتی افغانستان نشر و پخش نمایند.
افغانستان دارای قانون اساسی است که زنان را از تبعیض و خشونت محافظت میکند و صریحا تاکید دارد که زنان و مردان در برابر قانون مساوی میباشند. بر این اساس، اکنون این کشور دارای وکلای مدافع و افسران پولیس زن هستند که دسترسی زنان را به سیستم قضایی، آسان تر میسازد و رفتار با آنان را عادلانه تر. برخی از این افسران را میتوان امروز روی دیوارهای سمنتی کابل دید جایی که یو ان دی پی با گروه آرت لاردز در یک همکاری مشترک، ده نقاشی دیواری را تولید میکنند تا از نیرو و نقش زنان در پولیس ملی افغان تجلیل نمایند.
اما – و همیشه یک “اما” وجود دارد، به ویژه زمانی که مسئله موقعیت زنان در افغانستان مطرح میشود – وضعیت به هیچ وجه خوب نیست.
زنان زیادی شاغل اند. این حقیقت دارد. اما معمولا آن ها معاش پایین دارند و فاقد امنیت شغلی هستند و یا در خانه بدون هیچ معاشی کار میکنند.
دخترانی زیادی به مکتب میروند. این نیز حقیقت دارد. اما در مقابل هر 135 پسر، تنها 100 دختر شامل مکتب میباشند. سواد زنان به صورت ملالت باری در 12 درصد باقی مانده است.
قانون اساسی عادلانهی در این کشور وجود دارد. اما تا به حال این قانون واقعیت عینی نیافته است. برخی اوقات پولیس و دادستانی رویه قانونی را در نظر نمیگیرند و قضایای خشونت علیه زنان را به شوراهای سنتی محول میسازند و در مواردی این رویه ها، زنان را تحقیر میکند و حتی نقض حقوق آنان را تقویت مینماید. در واقع، نیاز به وفق قوانین ملی و نظامهای سنتی عدلی یکی از نکات کلیدی گزارشی است که با حمایت یو ان دی پی تهیه شده و در اجلاس ماه جاری رهبران گروه هفت کشور و دیگران در کابل ارائه میشود.
در ماه های گذشته ما شاهد سلسله از قضایای بزرگی نظیر زنده سوازنیده شدن، سنگسار و غیره بوده ایم. نود فیصد زنان در خفا گفته اند که در شهرها و قریه ها در سراسر کشور خشونت و یا ازدواج اجباری را تجربه کرده اند. هیمن هفته گذشته، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان گزارشی در باره آزمایش اجباری بکارت برای زنان داشت، روندی که هیچ اعتبار علمی ندارد و نقض زشت و ناپسند حریم خصوصی و حمله بر شخص زن میباشد.
زنان حتی زمانی که مشخصا هدف قرار نمی گیرند، در معرض خطر خشونت قرار دارند. گزارش تازه یوناما در باره میزان تلفات غیرنظامیان افغان نشان می دهد که نزدیک به ۴۰ فیصد در شمار کشته و زخمی های زنان در منازعه جاری افزوده شده است. ما نسبت به تلاش های صلح حکومت کاملا متعهد هستیم و از اصرار رییس جمهور بر نتایج هر تفاهم نامه ی صلح و حقوق زنان و دست آوردهای سختی که در ۱۵ سال حاصل شده است، جدا حمایت می کنیم.
پس البته ما از روز جهانی زن، از پیشرفت های چشم گیری که در این عرصه ایجاده شده و از تعهدات مشخص که از سوی حکومت وحدت ملی در باره حقوق زنان اعلام گردیده، تجلیل می کنیم. در عین حال با آن زنانی که تغییر برای آن ها دیر اتفاق افتاده و یا تا هنوز تغییری نیامده، همدری می نماییم.
داگلاس رییس برنامه توسعهای سازمان ملل (یو ان دی پی) در افغانستان است. پیش از این مقام، او رییس دفتر بخش پشتیبانی ساحوی در دبیرخانه سازمان ملل متحد در نیویورک بود، جایی که او با جدیت زیاد برای افزایش موثریت در عملیاتهای صلح سازی و ماموریتهای ویژه سیاسی این سازمان کار کرد. پیش از آن آقای کِه، رییس یو ان دی پی در سریلانکا بود زمانیکه روزهای آخر جنگ در این کشور سپری میشد و ماموریت مهم بازسازی پس از جنگ را انجام میداد.
این مقاله برای خبرنامه نگاشته شده و دیدگاه های که در آن آمده، مختص نویسنده آن میباشد و لزوما بازتاب سیاست نشراتی خبرنامه نیست.